مرکز تحقیقات بازتوانی ریه

بازتوانی ریه

بازتوانی ریه یک برنامه جامع و مدون است که طیف وسیعی از اقدامات آموزشی، درمانی و توانبخشی را شامل می‌شود. این برنامه برای مدیریت بهتر بیماری در زندگی روزمره است، و با هدف افزایش فعالیت بیمار و نیز اصلاح رفتار او انجام می‌شود.

برنامه بازتوانی ریه اهداف زیر را دنبال می کند:

• بهبود آمادگی جسمانی و استقامت فرد
• بهبود کیفیت زندگی
• بهبود زندگی با شرایط خاص بیماری ریهپ
• کاهش تعداد دفعات ‌پذیرش و بستری در بیمارستان
• کاهش تعداد دفعات تشدید بیماری

برنامه بازتوانی ریه شامل آموزش بیماری، انجام تمرین های تنفسی، ورزش درمانی و تجویز اکسیژن مکمل (درصورت نیاز) استفاده می شود. این تمرینات بـرای ارتقای برنامـه درمـان جهت کنترل علایم و افزایش ظرفیت عملی ریوی این بیماران در نظـر گرفتـه شده است. ورزش تحت نظارت در این دسته از بیماران شامل طیفی از فعالیتهای هوازی و قدرتی است که عمدتا عضلات محیطی اندامها را مورد هدف قرار می‌دهند.

 

 

 

یک رویکرد جامع بر پایه یک ارزیابی جامع و ارائه درمان های ویژه جهت بهبود وضعیت فیزیکی بیماران مزمن تنفسی است.

ارزیابی جامع بیمار بر اساس گرفتن شرح حال کامل و انجام معاینه فیزیکی دقیق، انجام تست شش دقیقه ای پیاده روی، تست اسپیرومتری، رادیو گرافی و ... است.

یکی از اهداف مهم برنامه توانبخشی ریوی، افزایش ظرفیت ورزشی و فعالیت جسمانی در بیماران است، هر چند روش دستیابی به این اهداف متفاوت است. انجام تمرینات ورزشی برای بیماران تنها شامل یک مدالیتی خاص نمی‌شود بلکه می‌تواند شامل روش های مختلفی مثل تمرینات ورزشی هوازی تداومی، تمرینات ورزشی هوازی تناوبی، پیاده روی، تمرینات مقاومتی، تمرین در آب و ... شود. معمولا شدت تمرین در چند جلسه اول باید مقداری پایین تر از شدت مطلوب هدف باشد تا بیمار به تدریج به تمرین عادت کند. در جلسات اول باید توجه ویژه ای به نجوه استفاده از وسایل ورزشی و همچنین تنفس صحیح در حین ورزش شود.

یکی از اهداف توانبخشی ریوی، بهبود عملکرد عضلات تنفسی و کاهش تنگی نفس است. این اهداف از طریق تمرین های تنفسی و تمرین های استقامتی نظیر پیاده روی یا دوچرخه سواری که فشار را بر روی سیستم تنفسی بالا می‌برد، بدست می‌آید. بطور کلی منظور از تمرینات تنفسی در درجه اول باز آموزی تنفسی یا اصلاح الگوی تنفسی است که رایجترین روش آن تمرینات تنفس دیافراگمی و تنفس لب غنچه ای است.

این برنامه توسط یک تیم ارائه می‌شود که شامل: پزشک، پرستار، فیزیوتراپیست، متخصص فیزیولوژی ورزش، کاردرمانگر، روانشناس مددکاراجتماعی و متخصصین تغذیه است.

فواید برنامه توانبخشی ریه شامل کاهش تنگی نفس، بهبود ظرفیت ورزشی، افزایش کیفیت زندگی است. برنامه توانبخشی ریوی باعث بهبود در عوارض سیستمی بیماری های مزمن ریوی مثل اختلالات عضلات محیطی، عدم تحرک جسمانی اضطراب و افسردگی و رفتار منجر به سبک زندگی کم تحرک می‌گردد.

کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی با انجام برنامه توانبخشی ریه حتی در صورت وجود تغییرات ساختاری غیرقابل‌برگشت، بهبود می‌یابد. این امر به این دلیل امکان‌پذیر است که ناتوانی در بسیاری از موارد نه‌تنها از آسیب‌شناسی ریه بلکه از سایر آسیب‌شناسی‌های مرتبط ناشی می‌شود، به‌عنوان‌مثال، حتی اگر سطح انسداد برونش یا تورم بیش از حد در بیماران COPD با توانبخشی به طور قابل‌توجهی تغییر نکند.  تمرین عضلانی و بهبود راه‌رفتن به این معنی است که بیمار با تنگی نفس کمتر می‌تواند سریع‌تر راه برود.

توانبخشی ریوی یا بازتوانی ریه شکل مدرن درمان بیماری مزمن ریوی است که در درمان بیماری های مختلف، از جمله COPD (بیماری انسداد مزمن ریه)، فیبروز ریه، برونشکتازی و ... استفاده می‌شود و یک برنامه چند رشته‌ای را فراهم می‌کند.

مدت کلی برنامه توانبخشی تنفسی ۸ تا ۱۲ هفته است که در پایان آن بیماران تشویق می‌شوند تا فعال بمانند تا مزایای به‌دست‌آمده را از دست ندهند.

پس از پایان درمان، ادغام در یک گروه پس از توانبخشی همیشه توصیه می‌شود. در واقع، بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک سال پس از پایان برنامه، بدون تمرین مداوم، پیشرفت‌های به‌دست‌آمده از نظر توان بدنی از بین می‌رود. برای حفظ تناسب‌اندام، توصیه می شود تمرینهای تنفسی و نیز ورزشهای هوازی و مقاومتی ادامه یابد.